1940-1945. Het verzet in Nederlands Limburg

April-Mei-stakingen, 1943

Monument De Hamert

De april-mei-stakingen 1943

Bekendmaking van de „Hoogere SS- en Politieleider“ van de provincies Limburg en Noord-Brabant over de doodvonnissen in verband met de mijnstaking.
Op 1 juli 1946 werd in Wellerlooi (gemeente Bergen) op de Wellse Heide (nu het natuurgebied Landgoed de Hamert) een graf met zeven lichamen ontdekt. Daar staat een eikenhouten kruis op een muur van rode baksteen, het verzetsmonument, als blijvende herinnering aan de zeven verzetsstrijders Han Boogerd, Bob Bouman, Leendert Brouwer, Pieter Ruyters, Reinier Savelsberg, Meindert Tempelaars en Servaas Toussaint, gefusilleerd i.v.m. de staking 1943.
Zij staan voor de vele stakers, gesneuveld of niet, die voor altijd anonym zullen blijven.
In de mijnstreek werd die staking de mijnstaking genoemd. De eigenlijke mijnstreek ging van Geleen tot Kerkrade, maar ook daarbuiten, bijvoorbeeld in Valkenburg, woonde een niet onaanzienlijk aantal mijnwerkers. In Maastricht ging de staking uit van kantoorpersoneel van de overheid en later ook van de banken. Toen de medewerkers van de PTT ook wilden staken, dwongen de aanwezige NSB-ers ze met allerlei dreigementen, door te werken. Onmiddellijk ontstonden voor alle loketten lange rijen van mensen, die één postzegel van 1 cent wilden kopen. Zo werd de post toch gedwongen te staken. Ook de fabieken sloten zich aan.
Er was in het begin een feeststemming. Men stroomde de cafés in en vermoedde niet (of wilde er niet aan denken) dat de bezetters dit natuurlijk niet zouden dulden en dat er slachtoffers zouden vallen. Door deze gebeurtenissen werd duidelijk: de pogingen, de Nederlanders te strikken met de status van „arisch broedervolk“ waren mislukt.
De mijnstaking maakte deel uit van de April-Mei-stakingen in 1943. De achtergrond was de door de bezetters geplande terugvoering van de Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap, om ze in de Duitse oorlogsindustrie te werk te stellen. Zij waren de overgang naar een meer massaal verzet in het hele land, ook in Limburg. Ook al was de staking met harde hand onderdrukt, toch (of misschien juist daarom) kregen nu de verzetsorganisaties meer toeloop. De tijd van de zoete broodjes was voorbij. Maar voor een groot deel van de Nederlandse joden was het al te laat. :(

Tijdens de oorlog waren de mijnen nog volop in bedrijf en zij waren voor de stroomvoorziening, maar ook voor de spoorwegen en dus voor de Duitsers van groot belang. Als gevolg daarvan konden veel jonge mannen, die niet naar Duitsland wilden om te werken, op legale wijze hier blijven. Maar er werkten ook veel onderduikers in de mijnen, met valse papieren, omdat daar niet zo precies op gelet werd. De Limburgse gesneuvelden April-Mei-stakingen, 1943 – 11 pers.
Boogerd, Johannis Leendert Cornelis Han	∗ 1906-08-24 Kerkwerve (Zeeland) † 1943-05-02 Well, gem. Bergen (N-Limb)	- Roermond - April-Mei-stakingen, 1943 - De chemicus Han Boogerd werkte voor het bedrijf E.C.I. (Electro Chemische Industrie) op de staatsmijn Emma. Het voltallige personeel van de E.C.I. had (met de mijnstaking) … muur: rechts, regel 03-04
Bouman, Martinus Antonius Marie Martin (Bob)	∗ 1899-05-05 Gouda † 1943-05-02 Wellerlooi	- Vroeg verzet - Ordedienst (O.D.) - Roermond - April-Mei-stakingen, 1943 - Crisis Controle Dienst (CCD) - Zwarte Plak - Bob Bouman was voor de oorlog officier bij het KNIL [1] Na zes tropenjaren keerde het gezin terug in Nederland. Hier openbaarde zich de ziekte multiple sclerose, ten … muur: rechts, regel 04-04
Brouwer, Leendert Th. Leo	∗ 1907-06-01 Nijmegen † 1943-05-02 Wellerlooi (Bergen [L])	- Onderduikershulp L.O. - Maastricht - April-Mei-stakingen, 1943 - Crisis Controle Dienst (CCD) - Leendert Brouwer was districtsleider Crisis Controle Dienst of CCD [1] en gehuwd. Hij was lid van verzetsgroep Bouman, die neergehaalde … muur: links, regel 30-02
Dieteren, Jan Alphons Jan	∗ 1912-10-26 Schinnen † 1945-03-01 Neuengamme	- Maastricht - April-Mei-stakingen, 1943 - Jan Dieteren uit Schinnen woonde sinds 2 mei 1934 in Maastricht [1#2], zijn vrouw was Anna Catharina DANIELS uit Oud-Vroenhoven. [1#1][1#5] Hij was mijnwerker op de Staatsmijn Hendrik … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Horstmann, Henderich Hein	∗ 1902-01-30 Börger † 1943-05-04 Maastricht	- Kerkrade - April-Mei-stakingen, 1943 - Henderich Horstmann is geboren in het Duitse Börger, ongeveer 50 km van het Nederlandse Emmen. Hij en zijn vrouw Klazina Koelman kwamen op 15 december 1925 vanuit Emmen naar … muur: links, regel 25-02
Ommeren, van Godefridus Frits	∗ 1919-11-14 Venlo † 1944-09-11 Heerlen	- April-Mei-stakingen, 1943 - Onderduikers - Kerkrade - Frits van Ommeren was leerling machinist bij de Nederlandse Spoorwegen. Na de staking ondergedoken en bij een overval door de SS op de boerderij Weltermolen, Welten, (gemeente … muur: links, regel 25-04
Ruyters, Peter Leonard Leo (Huub)	∗ 1892-10-10 Echt † 1943-05-02 Wellerlooi (Bergen [L])	- Ambtenaren - April-Mei-stakingen, 1943 - Heer - Crisis Controle Dienst (CCD) - Leo Ruyters was adjunct hoofcontroleur C.C.D. De Centrale Controle Dienst [ 1], 1934-1954, hield vooral toezicht op de handel in schaarse goederen. Lid van verzetsgroep muur: links, regel 14-05
Savelsberg, Reinier Harry	∗ 1895-04-27 Schaesberg † 1943-05-02 Wellerlooi (Bergen [L])	- Heerlen - April-Mei-stakingen, 1943 - Reinier Savelsberg was electromonteur op de staatsmijn Oranje-Nassau III en betrokken bij de April-Meistaking van 1943. In de nacht van 1 op 2 mei 1943 met muur: links, regel 17-04
Schepers, Johannes Wilhelmus Wim	∗ 1919-12-11 Stein † 1945-03-25 Bremen-Farge	- April-Mei-stakingen, 1943 - Dwangarbeid - Stein - Wim Schepers was mijnwerker en nam deel aan de mijnstaking in 1943, die deel uitmaakte van de April-Mei-stakingen. Hij was ongehuwd en woonde bij zijn ouders. Op … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Tempelaars, Meijnardus Jacobus Meindert	∗ 1904-06-06 Den Haag † 1943-05-02 Wellerlooi (Bergen [L])	- April-Mei-stakingen, 1943 - Heerlen - Meindert Tempelaars was houwer op de staatsmijn Oranje-Nassau III. Gearresteerd i.v.m. de mijnstaking en in de nacht van 1 op 2 mei 1943 met muur: links, regel 18-04
Toussaint, Servaas H.	∗ 1914-12-22 Hoensbroek † 1943-05-02 Wellerlooi (Bergen [L])	- Onderduikershulp L.O. - Amstenrade - April-Mei-stakingen, 1943 - Opzichter in de Staatsmijn Emma. Gearresteerd i.v.m. de mijnstaking en in de nacht van 1 op 2 mei 1943 [1] met Renier Savelsberg en muur: links, regel 01-04