|
|
|
|
|
|
Muziek- en balletonderwijs in Valkenburg van 1947 tot 1987
Naar het muziek- en balletonderwijs in Valkenburg is tot nu toe nog niet veel onderzoek gedaan. Vooral over de begintijd vanaf 1947 is niet veel bekend. Wij willen hier een begin maken. Wie ook een bijdrage wil leveren, is daartoe van harte uitgenodigd.
Weet u meer? Schrijf ons!
Van 23 juli t/m 4 sept. 2023 wordt in het Museum Valkenburg een tentoonstelling „Klassiek Ballet in Valkenburg“ gehouden. Dat is een goede gelegenheid, ook de beginperiode nader te belichten. Het balletonderwijs is ontstaan vanuit de muziekschool, die werd opgericht in 1947.
[1] Een terugblik (Uit het jubileumboekje bij het 40-jarig bestaan, 09-11-1987)
Bij het 40-jarig bestaan van de Valkenburgse muziekschool heeft een van de oprichtsters, Gerda Schunck-Cremers, een voorwoord voor het jubileumboekje geschreven. Daarin beschrijft ze de geschiedenis van die veertig jaar.
[2] Balletles op de Valkenburgse muziekschool van 1947 tot 1987
Haar dochter, de geschiedkundige Dr. Christine W.M. Schunck doet daaronder verslag van wat ze verder in het privéarchief van Gerda Schunck-Cremers over de Valkenburgse Muziekschool en met name het balletonderwijs heeft gevonden, onder de titel Balletles op de Valkenburgse muziekschool van 1947 tot 1987.
Tussen die regels geeft een van de voormalige leerlingen, Gerda Tekstra-Schunck (Poppentheater Piepmuis), hier en daar een commentaar (geel ingekleurd) op het verhaal van die beginjaren. Zij heeft geen schriftelijke stukken over die tijd, maar wel een goed geheugen. Toch is er zeker nog veel niet bekend.
Als u een bijdrage wilt leveren, dan ga naar onze contactpagina.
Weet u meer? Schrijf ons!
40 jaar Muziekschool Valkenburg
09-11-1987
Een terugblik
Gaarne wil ik van de gelegenheid gebruik maken om een voorwoord te schrijven in het jubileumboekje bij het 40-jarig bestaan van de Valkenburgse Muziekschool.
In de jaren twintig/dertig, toen ik zelf muziekonderwijs had in viool, piano en harmonieleer, was men daarvoor aangewezen op de muziekschool van Maastricht en moest men tweemaal per week met de trein reizen. Dit kostte veel tijd en geld, waardoor er naar weinig Valkenburgse kinderen in de gelegenheid waren muziekonderwijs te volgen. Toen ik later zelf kinderen kreeg, werd ik weer geconfronteerd met hetzelfde probleem. Hiervoor wilde ik een oplossing vinden. Mevrouw Hens, de echtgenote van de toenmaliqe Burgemeester van Valkenburg en ik kregen toen het idee om in Valkenburg een muziekschool op te richten.
De Directeuren van de muziekscholen van Maastricht, Heerlen en Kerkrade werden gevraagd om ons met raad en daad terzijde te staan en van hun ervaring mee te laten profiteren.
Allereerst was er natuurlijk geld nodig en werd er financiële hulp gevraagd aan de plaatselijke middenstand, bedrijven en particulieren. De eerste gift van ƒ 100,- was van Bierbrouwerij De Leeuw, een heel bedrag voor die tijd!
We hadden tenslotte genoeg bij elkaar om de huur van het toenmalige patronaatsgebouw in de Plenkert te betalen en een tweedehands piano en enkele meubels aan te schaffen.
Het eerste bestuur werd als volgt samengesteld:
de Heer M.J. Ugler, Voorzitter (voormalig muziekleraar), de Heer J.H.H. Vroemen, Secretaris/Penningmeester (stationschef), Mevrouw M. Hens-Jahn, Mevrouw G. Schunck-Cremers, de Heer Curfs (onderwijzer te Houthem), kapelaan Hennekens en de Heer Verstegen (secretarie der gemeente Valkenburg-Houthem) als leden.
Lees meer…
Balletles op de Valkenburgse muziekschool van 1947 tot 1987
door Dr. Christine W.M. Schunck.
Bron: privéarchief van haar moeder, Gerda Schunck-Cremers, mede-oprichtster van de Valkenburgse Muziekschool
De school is opgericht in het najaar van 1947 door het voorlopig comité (de 2 initiatiefneemsters mw. M.Hens-Jahn en mw. G.Schunck-Cremers, verder M.Ogier voorzitter, Jos.Vroemen secretairs-penningmeester, H.J.Verstegen uit Valkenburg en W.Curfs uit Houthem als leden).
De opening van de school was op zondag 9 november om 11 uur in het Patronaatsgebouw naast de jongensschool aan de Plenkertstraat te Valkenburg, waar ook de lessen gegeven werden.
De vakken waaruit de 20 leerlingen voorlopig konden kiezen waren piano of viool op individuele basis en solfègeles (notenleer, training van het muzikale gehoor) in groepsverband op zaterdagmiddag. Het lesgeld voor intstrumentaal onderwijs inclusief solfège was toen ƒ 72,- per jaar.
Het eerste jaar werd het voorlopig comité het definitieve bestuur, aangevuld met kapelaan Hennekens. Daarna werd de voorzitter vervangen door H. Bielders.
Het is jammer dat er hiaten zijn in het muziekschool-archief van mijn moeder door haar buitenlandse reizen (1948/49 en 1953/54 naar Bonaire), het baren van kinderen en opnames in het ziekenhuis. Ik weet dus niet of in de eerste 10 jaar al een balletlerares of ritmische gymnastiekdocent werd aangetrokken. Ik heb echt goed gezocht maar niets gevonden.
Ieder jaar waren er openbare voordrachten door de leerlingen, waar mijn moeder 40 jaar lang jaarlijks naar toe ging als zij in het land was.
Een van de eerste openbare voorstellingen van de leerlingen vond in 1951 plaats in het Patronaatsgebouw (piano, viool, accordeon en solfège). Het was een kleine leerlingen-uitvoering, maar door de vele aanmeldingen van leerlingen die afkomstig waren uit de harmonieorkesten uit verschillende gemeenten, groeide de school snel.
Op 13 december 1953 was er weer een leerlingenuitvoering, ditmaal niet alleen piano en viool maar ook blokfluit en Ward-uitvoeringen. Maar nog steeds geen ballet.
Over ballet werd nog niet gesproken, maar eindelijk op 24 februari 1957 is er om 11.30 in Villa Alpha een Bestuursvergadering met op de Agenda : “Kennismaking met mevrouw van Heteren, balletlerares.”
Nu volgen ook leerlingen-uitvoeringen van zowel kleuters als grotere kinderen.
Op 27 april 1958 was er een Leerlingen-uitvoering van de Muziekschool Valkenburg. Op het programma stonden de volgende balletstukjes:
- „Blumenwalzer“, → Blumenlied von Gustav Lange“
Ballet Kleuterklas.
Leiding Anneke Lammers - „Menuett“ → Eine Kleine Nachtmusik, W.A. Mozart
Kleuterklas.
Leiding Helen van Heteren + Anneke Lammers. - „Menuet“, L.v.Beethoven“
Grote kinderen
Leiding Helen van Heteren - „Morgenblätter, Op. 279“, Johann Strauss
Grote kinderen.
Leiding A. Lammers. - „Coppélia“, Léo Delibes
Grote kinderen.
Leiding H. van Heteren - „Morgenstimmung“, → Peer-Gynt-Suite Nr. 1, Edvard Grieg
Grote kinderen
Leiding A. Lammers, aan de vleugel Y. Cozijnsen.
December 1958 was er een lesrooster, waaruit bleek dat er geen les meer was in het Patronaatsgebouw maar in Villa Alpha aan de Plenkertstraat evenals in de zaal Meijs (ballet), de schouwburg en in het lokaal van de fanfare St. Gerlach in Houthem. De school groeide uit zijn gebouw en uit Valkenburg.
Op zondag 1 maart 1959 was er om 19:30 uur in de Schouwburg een leerlingen-uitvoering van de Valkenburgse Muziekschool. Er stonden 6 voorstellingen van groepjes balletleerlingen op het programma: Poppendans, Lembye Elfendans, Delibes Surprisedans, Saint-Saens Dance macabre, Lincke Glühwürmchen, Tsjaikowski Bloemenwals. Verder piano, accordeon, gitaar, solozang, solfège en viool.
Onderaan het programma stond als voetnoot dat het Ballet wordt verzorgd door de Balletschool Mevr. Van Heteren onder leiding van A. Lammers.
Op woensdag 26 februari 1961 was er een leerlingen-uitvoering van de Valkenburgse Muziekschool in de Schouwburg. Er waren 15 nummers, waarvan 8 ballet.
De balletlerares A. Lammers had ook de choreografie geschreven; J. Soudant had de costuums ontworpen en Y. Cozijnsen begeleidde de dansers op de piano.
Op zondag 15 december 1963 was er een leerlingen-uitvoering van de Valkenburgse Muziekschool in de Stadsschouwburg om 7.30 uur: programma-onderdeel 1, 9, 10, en 15 waren leerlingen van de balletklas van mevr. I. Dubois. Er stonden geen namen bij van de stukken of groepen.
De verhuizing naar de Steenstraat is al in de jaren zestig geweest. Maar wanneer precies? Ik vermoed in 1965. Tot in Juli 1964 had ik nog vioolles in de Grote straat, boven de poeliers zaak van Becker-Pelt. Dat pand is daarna afgebroken.
Vanaf 1973 wordt de naam van de muziekschool “Stichting Valkenburgse Muziekschool” en gaat de gemeente zich actief bemoeien met de school via het instellen van een commissie ex artikel 61 lid 1 onder a van de gemeentewet voor het muziekonderwijs.” De bedoeling is om de rechtspositie van het personeel te beschermen en ook een betere financiële binding met de omringende gemeenten die gebruik maken van de Valkenburgse muziekschool.
In 1975 is Gerda Schunck-Cremers secretaris van het bestuur en dat jaar is er voor het eerst een overzichtelijk jaarverslag 1975-1976. In totaal waren er 16 docenten in dienst van de muziekschool (waaronder ook de directeur A.J.Bosch en 2 balletdocenten: Mevr. J. de Backer-Exterkate uit Schin op Geul en mevr. M. van der Zander-Jonas uit Maastricht.)
Joke de Backer kwam in 1975 balletlessen geven. Ze deed dat samen met mevr. M. van der Zander-Jonas. Blijkbaar waren er toen veel leerlingen.
In 1982 waren er in Valkenburg 105 balletleerlingen, in Voerendaal 32, in Wittem 113, in Margraten 224, in Nuth 21, overige 41, Totaal 1169. Er waren 2 docenten, mw. De Backer en mw. Van der Zander. Zij gaven in totaal 780 minuten les aan 1169 leerlingen. In dat jaar was de school allang verhuisd naar de Steenstraat 2 in Valkenburg en heette officieel “Gemeentelijke Muziekschool Valkenburg aan de Geul”. De voorzitter van het bestuur was burgemeester J. Schurgers en de directeur van de school was J. Godschalk (Bosch was na een ziekbed gestorven).
Op 7 november 1987 werd feestelijk gevierd dat de muziekschool 40 jaar bestond, in 1947 geheel particulier begonnen met een heel kleine subsidie van de gemeente. Een van de initiatiefnemers, Gerda Schunck-Cremers, heeft tot aan haar verhuizing naar Schaesberg in 1982 in het bestuur gezeten (zie het feestgidsje uit 1987). Toen Gerda in 2005 stierf, was de school al door de gemeente opgeheven. De gemeente had er geen geld meer voor.
Christine W.M. Schunck, dochter van Gerda.
12 mei 2023 Amsterdam.
Joke de Backer is in 1989 met een eigen balletschool begonnen. Ze was altijd een goede docent en maakte prachtige balletten. Ze had mij toen gevraagd om een verhaal voor haar te maken, waarin 11 groepen konden dansen. In heb toen een verhaal geschreven over het milieu met als titel "Een Gezond Plekje Aarde?" Door middel van poppenspel en ikzelf als dansende zeearend, reeg ik als het ware dit verhaal aan elkaar.
Dat ballet werd ook buiten Valkenburg opgevoerd, bijvoorbeeld in de schouwburg van Kerkrade.