1940-1945 - De in Valkenburg-Houthem gesneuvelde Duitsers

• Duitse frontsoldaten
  • Duitse soldaten, die in de gemeente Valkenburg-Houthem zijn gesneuveld. Daarvan zijn in Ysselsteyn 13 begraven als onbekende soldaten. Zij worden hier NN genoemd.
  • Valkenburgers, die verplicht in dienst moesten, omdat ze van Duitse afkomst waren.
  • Een paar Nederlandse vrijwilligers uit Valkenburg.
  • Een oorlogsmisdadiger. Anders dan de mensen hierboven, heeft die overleefd.
• Documenten uit het gemeentearchief Valkenburg a/d Geul
  • Foto’s van een identificatieteam uit Maastricht, gemaakt op 16 september, onmiddellijk na de bevrijding van het zuidelijk deel van Valkenburg.
  • Correspondentie met ouders, met een dominee en met diverse instanties over de gesneuvelden en hun graven
  Met behulp van deze documenten konden we enkele raadsels oplossen.
• De „slag“ op de Goudsberg
  Het wordt wel zo genoemd, maar de Duitse troepen hadden geen schijn van kans. Kort daarna was heel Zuid-Limburg bevrijd en de slag om Aken begon.

16 sept. 1944 – Twee gesneuvelde Duitsers in Valkenburg. Bron: Gemeentearchief.

Deze site is vooral opgezet om te herinneren aan de doden van het verzet in Nederlands Limburg tegen de nationaal-socialistische bezetting. Een zwaartepunt is de geschiedenis van het Valkenburgs verzet. Bij die geschiedenis speelden ook anderen een rol, dus proberen we althans voor Valkenburg iedereen te noemen, die aan die geschiedenis in de een of andere vorm hebben bijgedragen. De overlevenden van het verzet, de belangrijke niet-verzetsmensen, ook de pro-Duitse mensen, de Joden, waaronder de overlevenden, de geallieerden, die in onze gemeente zijn gestorven. We hebben ze allemaal of tenminste bijna allemaal achterhaald. Op zijn minst hun namen, maar vaak ook met een verhaal en soms een foto.
Nu zijn we aan het moeilijkste deel begonnen: wie waren de Duitse soldaten? Details achter de namen van gesneuvelde Duitsers te achterhalen, blijkt veel moeilijker te zijn dan bij de andere groepen. Vaak zijn zelfs hun namen niet bekend, omdat hun herkenningsplaatje verloren is gegaan. De in Nederland gesneuvelde Duitsers liggen of lagen op de Duitse militaire begraafplaatsen in Ysselsteyn (gemeente Venray) of Lommel (Belgisch Limburg). [1]
Het meest gedetailleerde onderzoek over de Duitse gesneuvelden in Valkenburg heeft Jan Diederen verricht. Hij heeft zijn resultaten gepubliceerd in zijn boek Mijn oorlog en bevrijding. [2]
Op bladzijde 10 haalt hij het tijdschrift van de Aachener Geschichtsverein (Akense Geschiedenisvereniging) [3] aan, waarin staat dat vanaf 13 september 1944 tussen Meerssen en Wittem op de noordelijke oever van de Geul een veldstelling wordt betrokken door de 275e en 41e Duitse infanteriedivisies. Die behoorden tot het 81e legerkorps o.l.v. luitenant-generaal Friedrich August Schack. [2]

Toen Valkenburg bevrijd was, rukten op 17 september 1944 de Amerikaanse troepen verder op richting Heerlen en Aken, onder andere langs de Steenweg. Op de Goudsberg [5] stuitten ze op tegenstand van een een eenheid Duitsers die zich daar met vier mitrailleurnesten had verschanst. Maar ze hadden geen schijn van kans tegen de zeven Amerikaanse tanks van het 743rd Tank Battalion, dat aan de Old Hickory divisie was toegevoegd, en hier, voor een van de weinige keren, kregen en begroetten we luchtsteun. Drie duikbommenwerpers deden prachtig werk door vier machinegeweernesten te verwijderen die ons ophielden. [2.1]
Vanwege de gunstige ligging op de heuvel hadden de Romeinen daar overigens al een wachttoren. [6]

Toen de Amerikanen verder konden trekken, leefden 63 van die mannen niet meer. Dit is de grootste groep van in de toenmalige gemeente Valkenburg-Houthem gesneuvelde Duitsers.

Jan Diederen schrijft op p.75 over onder het kopje Duitse verliezen: [2]

De herkenningsplaatjes [7] zijn in iedere oorlog belangrijk om de identiteit van de drager te achterhalen. Op de plaatjes van de Wehrmacht stond bovendien de eenheid aangegeven, waartoe de soldaat behoorde op het moment dat het plaatje werd uitgereikt.

1. 1. nl: oorlogsslachtoffers.nl Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn
      de: oorlogsslachtoffers.nl Deutscher Soldatenfriedhof in Ysselsteyn (Gem. Venray)
      de: kriegsgraeberstaetten.volksbund.de Friedhof Ysselsteyn
      OpenStreetMap
   2. ††† Lommel Dodenveldstraat 30, B-3920 Lommel
2. Jan Diederen Mijn oorlog en bevrijding.
   1. p.15. Quoted from the war report of the 119th regiment.
3. Poll, Das Schicksal Aachens im Herbst 1944; Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins. Band 66/67. Jahrgang 1954/1955. Festband aus Anlaß des 75jährigen Bestehens
4. Gemeentearchief Valkenburg
5. Onlineprojekt Gefallenendenkmäler - von Ahnenforschern für Ahnenforscher
6. wikipedia NL Wachtpost Goudsberg
7. Wikipedia • Identiteitsplaatje • Erkennungsmarke • Dog tag • Plaque d’identification militaire • Chapa de identificação