text, no JavaScript Log in  Deze pagina in het NederlandsDiese Seite auf DeutschThis page in EnglishCette page en FrançaisEsta página em Portuguêsnaar boventerug

De namen op de muren

Wikimedia

Limburg 1940-1945,
Hoofdmenu

  1. Mensen
  2. Gebeurtenissen/ Achtergronden
  3. Verzetsgroepen
  4. Steden & Dorpen
  5. Concentratiekampen
  6. Valkenburg 1940-1945

1940-1945 Bijzondere gebeurtenissen en achtergronden in Nederlands Limburg

De acht mensen in Limburg 1940-’45, waarvan de data het laatst zijn toegevoegd of bewerkt: • Mathieu  Fonteijn • Antoon  van der Burgt • Lodewijk  Franssen • Piet  Billekens • Jozef  Baeten • Bernhard “Jacques”  Baars • Rinus  Pereira • Giel  Ummels

Nationaalsocialisme en racisme | De genocide op de Limburgse Joden | De genocide op de Limburgse Sinti | Het verzet in Valkenburg | SiPo Maastricht | Het Englandspiel | Het OD-proces van Maastricht | Het gevaar van lijsten | Het Hannibalspiel | April-Mei-stakingen in 1943 | Een militair opleidingskamp voor onderduikers | Tussen Maas en Peel | Het verraad van Maastricht | De overval van Weert | De overval op het distributiekantoor in Valkenburg | De klap van Wittem | Elf gevangen verzetsmensen uit Nijmegen vermoord | De overval op de Maastrichtse gevangenis | Wraakacties tijdens de bevrijding van Zuid-Limburg | Winter ’44-’45 in het bevrijde gebied | Het verdriet van Roermond | De gedwongen evacuatie naar Friesland, Groningen en Drente |

SiPo Maastricht


Aussendienststelle Sipo- und S.D. Maastricht.
V.l.n.r. Hauptscharführer Nitsch, Untersturmführer Elsholz, Hauptscharführer Unger, Hauptsturmführer Strobel, Sturmscharführer Micheels, Untersturmführer Schwartzenbacher, Oberscharführer Voskamp, Sturmscharführer Meyer, Scharführer Witt.

https://beeldbankwo2.nl/nl/beelden/detail/96001f28-025a-11e7-904b-d89d6717b464/media/32fc5a1b-8d5c-8f6c-1d43-7a54d2698349
Collectie: Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon / Liberty Park


Voor een beter begrip van de hieronder beschreven gebeurtenissen moeten we enig idee hebben van wat verzetsmensen te wachten stond, wanneer ze in handen van de vijand vielen. Geallieerde militairen werden in zo een geval krijgsgevangenen. Dat was vooral voor de Sovjetische soldaten verschrikkelijk genoeg. Maar de verzetsmensen waren in de ogen van de bezettingsmacht terroristen. Wat Limburg betreft vielen die onder de Sicherheitspolizei Maastricht.
In Nederland zetelde de SiPo/SD [1] in Den Haag onder het bevel van een Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD (BdS, bevelhebber van de veiligheidspolitie en de veiligheidsdienst), en had zes plaatselijke afdelingen (Außenstellen): Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Arnhem, Den Bosch en Maastricht. In Limburg was de terrorismebestrijding een taak van de Sicherheitspolizei Maastricht. Op mestreechonline.nl [2] lezen we: „In 1941 werd de Außendienststelle gehuisvest in het zogenaamde Witte Huis op de hoek Prins Bisschopssingel en de Lambertuslaan. Daarna, tot 7 september 1944, werd een pand betrokken van een gedeporteerde Joodse familie op de Wilhelminasingel (thans Wilhelminasingel 71 [3]) … Met name in het pand aan de Wilhelminasingel hebben zich gruwelijke taferelen afgespeeld.“
De Maastrichtse SiPo werd geleid door Max Strobel [4]
Aanvankelijk werd hij in de de literatuur vaak Max Ströbel genoemd, wat onjuist was. Dat is een gedeeltelijke verklaring, waarom hij nooit is opgespoord. Op deze site vindt u beide spellingen, al naar gelang, wie geciteerd wordt.
In Maastricht kreeg Strobel hulp van Gonnie Boere, ook bekend als Aldegonda Zeguers-Boere [5], die met haar dubbelspel verantwoordelijk was voor ongeveer 50 arrestaties en 7 doden in het verzet.
Bij de bestrijding van het verzet was zijn rechterhand Richard Nitsch. [6]
Vooral deze twee waren berucht voor het sadisme waarmee ze te werk gingen. Daarin gingen ze vaak veel verder dan wat Duitse voorschriften hieromtrent toelieten. Ook in psychologische terreur waren de SiPo-mensen meesters. Een berucht voorval was, hoe zij de toch al overwerkte en weinig belastbare documentenvervalser Bob Jesse tot spreken kregen. Toen zijn ondervrager Wehner dreigde twee joodse kleuters, een jongetje en een meisje van ongeveer vier jaar, in het bijzijn van de moeder de armpjes en beentjes te breken en er zelfs aanstalten toe maakte, sloeg hij door. Bij anderen werkten weer andere methodes. Wij kunnen ons geen oordeel veroorloven over degenen, die onder de folteringen niet konden standhouden, net zo min als we kunnen begrijpen, hoe anderen dat wel konden.
Bij het naderen van de geallieerden weken Strobel en Nitsch uit naar Friesland, waar zij hun schrikbewind voortzetten. In mei 1945 gaven zij zich, verkleed als parachutisten en onder een valse naam, over aan de Canadezen. [2]
Daar lezen we verder over Strobel: „Uit onderzoek van de journalist Bart Ebisch, kleinkind van een van de slachtoffers van de verdwenen Duitser, bleek in 2016 dat de Nederlandse pogingen om Strobel op te sporen vooral bestonden uit het corresponderen tussen Nederlandse en Duitse instanties. Er is bijvoorbeeld niet onderzocht of de Duitser zich ergens onder een van zijn bekende aliassen had geregistreerd, noch zijn de vrouw van Strobel of zijn oud-collega’s ondervraagd om meer te weten te komen over zijn verblijfplaats.“ Zijn vrouw wist waarschijnlijk de hele tijd, waar hij was. Onderzoek in Duitse bevolkingsregisters was alles, wat er gebeurde. „Tijdens die zoektocht hebben de autoriteiten Strobel decennialang abusievelijk aangeduid als Ströbel, blijkt uit nu opgedoken justitiedocumenten.“ [7]
Nitsch moest wel voor de rechter verschijnen, omdat in juni 1946 zijn ware identiteit was vastgesteld. Op Wikipedia  [5] staat daarover: „Hij werd uiteindelijk veroordeeld tot levenslang vanwege negen opgelegde executies en meerdere folteringen. Zijn straf werd in april 1959 omgezet naar 22 jaar en negen maanden. Het jaar daarop werd hij vrijgelaten en als ongewenst vreemdeling uitgezet naar de Bondsrepubliek. Dit paste binnen het Nederlandse beleid, waarbij de meeste oorlogsmisdadigers voortijdig werden vrijgelaten. Kort na zijn vrijlating trok hij samen met zijn vrouw in bij zijn zoon, die in Bad Bentheim woonde. Hij overleed in 1990. Nitsch sliep rustig in, waarschijnlijk als gevolg van een stofwisselingsziekte waar hij al een aantal jaren aan leed.“
Zie ook het artikel over dit onderwerp bij mestreechonline.nl. [2]

  1. SiPo Wikipedia • NederlandsDeutschEnglishFrançaisPortuguês
  2. mestreechonline.nl
  3. Wilhelminasingel 71, Maastricht
    1. Open Street Map
    2. Foto google maps
  4. Max Strobel, Wikipedia • NederlandsDeutsch
  5. Aldegonda Zeguers-Boere, Wikipedia • Nederlands
  6. Richard Nitsch, Wikipedia • NederlandsDeutsch
  7. De Limburger 05-10-2016
topback

Lijst van links Verzet 2e Wereldoorlog

Limburgse monumenten vertellen 1940-1945 Pagina is in het Nederlands
H.J. Mans & A.P.M. Cammaert
Maastricht, Stichting Historische Reeks Maastricht, 1994
ISBN 90 70356 67 883

Digitaal Namenmonument Oranjehotel Pagina is in het Nederlands
Het is een van de meest gestelde vragen: wie zaten er gevangen in het Oranjehotel? Helaas bestaat er geen volledige lijst waarop alle gevangenen staan. Een groot deel van de gevangenisadministratie is vlak voor de bevrijding door de Duitse bezetter vernietigd.
Zie ook Oranjehotel & Waalsdorpervlakte82

Jan van Lieshout, Het Hannibalspiel Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Het sinistere spel tijdens de Tweede Wereldoorlog van de contraspionagedienst der Kriegsmarine, dat leidde tot de ondergang van een Nederlands-Belgische verzetsdrieëenheid, ISBN 10: 9026945744 ISBN 13: 978902694574880

Nationaal Ereveld Loenen Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Op Nationaal Ereveld Loenen liggen meer dan 3.900 oorlogsslachtoffers begraven. Het zijn mensen die op verschillende plaatsen en onder verschillende omstandigheden hun leven hebben verloren. Militairen, verzetsstrijders, Engelandvaarders, represailleslachtoffers, dwangarbeiders maar ook …79

Markante feiten in Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog Pagina is in het Nederlands
Wie denkt, dat er in het Nederlandstalige deel van België nauwelijks enig verzet heeft plaatsgevonden, moet dit document zeker lezen. De klemtoon ligt op het gewapend verzet. Auteur: Mathieu Rutten.78

Stichting Struikelstenen Valkenburg Pagina is in het Nederlands
Ook 45 uit Valkenburg gedeporteerde Joden keerden niet meer terug. De Stichting Struikelstenen Valkenburg werd opgericht om ter nagedachtenis van de omgekomen Valkenburgse Joden, zogeheten struikelstenen in het trottoir vóór het huis te leggen van waaruit zij werden gedeporteerd. Met een complete lijst.
Zie ook Stolpersteine op Wikipedia77

Roermond frontstad Pagina is in het Nederlands
Serie verhalen van Eric Munnicks over de laatste oorlogsmaanden.
Zie ook de andere Oorlogsverhalen van het gemeentearchief Roermond76

Limburg 75 jaar vrij Pagina is in het Nederlands
Website opgezet t.g.v. de bevrijdingsfeesten 75 jaar na de bevrijding, september 202075

Belgium WWII Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page disponible en Français;
Een virtueel platform over België en zijn inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog74

Voormalig concentratiekamp Natzweiler-Struthof, Elzas Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Europees Centrum over gedeporteerde verzetsleden. Kamp en museum.73

De joodse slachtoffers van het nationaal-socialisme uit Keulen | A–Z Seite auf Deutsch verfügbar
72

Documentatiecentrum Nationaalsocialisme van de stad Keulen Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Virtuele rondleiding 360° door de gedenkplaats en de tentoonstelling, begeleid door een audiotour in 8 talen.71

Nationaal Monument Kamp Vught Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Het Nationaal Monument Kamp Vught bevindt zich op een deel van het voormalige SS-kamp Konzentrationslager Herzogenbusch, ook wel bekend als Kamp Vught (januari 1943 - september 1944).70

The Margraten Boys - Over de Amerikaanse begraafplaats Page available in English
Schrijnend en troostend, dit is de geschiedenis van een uniek ‘adoptiesysteem’. Inmiddels zorgen generaties van lokale families, dankbaar voor het offer van hun bevrijders van de nazi-bezetting, niet alleen voor de graven, maar ook voor de herinneringen van meer dan 10.000 Amerikaanse soldaten op de begraafplaats van Margraten in Zuid-Limburg.
Gratis e-book van Peter Schrijvers, helaas alleen in het Engels. Andere e-boeken van deze auteur over de Tweede Wereldoorlog, in het Engels en het Nederlands: https://www.google.de/search?hl=de&tbo=p&tbm=bks&q=inauthor:%22Peter+Schrijvers%2268

Het Joods Monument Pagina is in het Nederlands Page available in English
Elk vermoord slachtoffer van de Holocaust wordt op het Joods Monument herdacht met een persoonlijk profiel. Het Joods Monument is niet alleen geschikt om te doorzoeken en gedenken. U kunt zelf het monument aanvullen met foto’s, documenten en verhalen, door familieverbanden te leggen en familieleden toe te voegen. Om een oproep te plaatsen en in contact te komen met andere gebruikers. Daarnaast kunt u informatie over stolpersteinen en belangrijke overige externe links toevoegen.67

Als de mijnwerkers staken tegen de Duitse bezetter Pagina is in het Nederlands
De mijnstaking in Limburg vanaf 29 april 1943. De werkdruk stijgt en stijgt. De eerste Nederlandse mannen worden gedwongen, in Duitsland te gaan werken. Directe aanleiding is het bevel van Generaal Christiansen om alle vrijgelaten krijgsgevangenen uit het Nederlandse leger weer op te pakken en naar Duitsland te vervoeren. De staking wordt door middel van executies neergeslagen.66

Vervolgd in Limburg Pagina is in het Nederlands
Joden en Sinti in Nederlands Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog
isbn 978-90-8704-353-7
Een licht bewerkte uitgave van het proefschrift waarop Herman van Rens op 22-03-2013 is gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam
©2013 Hilversum65

Ons verblijf in het dorp Mergel (dagboek) (Meerssen 1989) Pagina is in het Nederlands
Joop Geijsen uit Meerssen vertelt hoe hij met twee andere jongens een jaar lang ondergedoken zat in de mergelgrot even buiten Meerssen, wat later de duik-herberg werd genoemd. Voor zover wij weten alleen nog in de bibliotheek verkrijgbaar.64

Yad Vashem Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Internationaal Holocaust Herdenkingscentrum63

Beelden van verzet Pagina is in het Nederlands
Hoe elke generatie anders omgaat met het verzetsverleden
door Sander Bastiaan Kromhout
Uitgave van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, 2018
Gratis download: zie link
Printvorm: ISBN 907729424462

Oorlogsbronnen Limburg Pagina is in het Nederlands Page available in English
Limburg telt tal van gespecialiseerde archiefinstellingen die relevante historische bronnen over de Tweede Wereldoorlog bewaren. Het is voor het publiek echter niet altijd duidelijk voor welke informatie men waar terecht kan. Archieven hebben overlappende werkgebieden, organisaties en mensen waren in het verleden actief in verschillende streken en op verschillende terreinen. Dus is het vaak lang zoeken naar de juiste vindplaats van informatie.
Hier kunt u zoeken, maar ook uw documenten delen met andere geïnteresseerden. Dat kan middels schenking aan bestaande archieven of musea, of door digitale kopieën van documenten of beeldmateriaal ter beschikking te stellen.61

Oorlogsdoden Nijmegen 1940 - 1945 Pagina is in het Nederlands
Met zoekfunctie60

Stichting Neerlandsch Verzetsmonument Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English Page disponible en Français;
Namen van verzetsstrijders in Nederland en koloniën gedurende de Tweede Wereldoorlog59

La résistance durant la guerre 1940-1945 Page disponible en Français;
Het gaat voornamelijk over het illegale netwerk „Clarence“, waarvan de oprichter Walther Dewez was. Er wordt ook herinnerd aan verschillende agenten uit Visé en Voeren, die deel uitmaakten van deze beweging.58

Gesneuvelde verzetsstrijders Maastricht Pagina is in het Nederlands
Een summiere beschrijving en een lange galerij portretten57

Stichting Herinnering LO-LKP Pagina is in het Nederlands
De Stichting Herinnering LO-LKP wil meer bekendheid geven aan de geschiedenis van het verzet door de organisaties LO en LKP. Daartoe stelt zij de inhoud van zijn gedenkboek en vele originele documenten in digitale vorm aan de geïnteresseerde lezer beschikbaar.56

De vergeten Genocide – Het lot van de Sinti en Roma Pagina is in het Nederlands Seite auf Deutsch verfügbar Page available in English
Ook bekend onder de naam Zigeuners55

1944-2019 ⇒ Zuid-Limburg 75 jaar vrij! ⇐ Pagina is in het Nederlands
Een overzicht van de activiteiten in Zuid-Limburg rond dit gedenkwaardige jubileum in september. Het wordt in iedere gemeente gevierd.54

Historisch Amerikaans filmpje over de duikherberg Pagina is in het Nederlands
Een stomme film, die door een USAmerikaans team is opgenomen na de bevrijding van Valkenburg. Het eerste deel is nagespeeld, met behulp van het Valkenburgs verzet. Hij laat zien, hoe onderduikers naar de duikherberg werden gebracht. De man met de hoed is steeds Pierre Schunck. De film begint bij zijn huis in de Plenkertstraat, Valkenburg. De rol van de veldwachter op de fiets aan het begin wordt niet helemaal duidelijk. Volgens de begeleidende tekst is dat een koerier.53

Database persoonsbewijzen uit de Tweede Wereldoorlog Pagina is in het Nederlands
Over persoonsbewijzen uit de Tweede Wereldoorlog alsmede afbeeldingen van persoonsbewijzen in combinatie met andere documenten en genealogische en persoonlijke gegevens waaronder ook levensverhalen.49

Gedenksteen voor de KPers Coenen en Francotte Pagina is in het Nederlands
Voor het Provinciale Verzetsmonument in Valkenburg. Hier werden Sjeng Coenen en Joep Francotte op 5 september 1944 vermoord, vlak voor de bevrijding van Valkenburg48

Valkenburg, Provinciaal Verzetsmonument Pagina is in het Nederlands
Elk jaar op 4 mei vindt hier de herdenkingsplechtigheid voor de gesneuvelden van deze provincie plaats. Ondertussen zijn de veteranen er ook niet meer bij aanwezig.47

Oproep aan de inwoners van Valkenburg aan de Geul Pagina is in het Nederlands
Op 17 september 2019 is het 75 jaar geleden dat alle kernen van de huidige gemeente Valkenburg aan de Geul werden bevrijd.
Om de bevrijding te herdenken en de oorlogstijd zo accuraat mogelijk weer te geven, is Museum Land van Valkenburg op zoek naar persoonlijke verhalen, ooggetuigenissen en tastbare herinneringen.
Van al deze levensechte verhalen, materialen, foto’s, filmbeelden en uitrustingsstukken richten we een unieke en zo volledig mogelijke overzichtstentoonstelling in onder de naam “We Do Remember”46

Erelijst van gevallenen 1940 - 1945 Pagina is in het Nederlands
Een website in opdracht van de Tweede Kamer. In de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 zijn diegenen opgenomen die als gevolg van verzet of als militair zijn omgekomen.45

Grenzeloos verzet Pagina is in het Nederlands Page disponible en Français;
Over spionerende monniken, ontsnappingslijnen en het Hannibalspiel, 1940-1943
ISBN 9789056220723
Paul de Jongh beschrijft in detail een vluchtlijn van Nederland naar België. Unieke gevalstudie van het verzet in de Tweede Wereldoorlog aan beide kanten van de Belgisch-Nederlandse grens. Het accent ligt op de Belgische kant en geeft daarmee een aansluiting aan het boek van Cammaert, vooral waar het gaat om de groep Erkens in Maastricht.
Ook verkrijgbaar in het Frans44

Het verborgen front Pagina is in het Nederlands Page available in English
Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog
Doctorale scriptie 1994, door CAMMAERT, Alfred Paul Marie
Het complete boek op de website van de Universiteit van Groningen.
In papiervorm: Twee delen, 1262 blz., Eisma 1994, uitverkocht.
 
Boekbespreking NRC:
https://www.nrc.nl/nieuws/1994/05/07/erkenning-voor-het-limburgs-verzet-7223972-a937131
De sociaal-democraat en latere minister van binnenlandse zaken J.A. Burger heeft niet geweten wat hij teweeg zou brengen, toen hij in mei 1943 in Londen verslag uitbracht over het verzet in Nederland en op een vraag van koningin Wilhelmina moet hebben geantwoord: “Van verzet in het Zuiden, majesteit, is me niets bekend” of woorden van gelijke strekking. Toen dr. L. de Jong bovendien in zijn werk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog gewag maakte van de scriptie van de socioloog L. Lamers dat het verzet in Limburg niet zo erg veel zou hebben voorgesteld, kwam de trap tegen het zere been van veel Limburgse verzetsmensen nog ééns zo hard aan.43

Forgotten History – Pierre Schunck, Resistance Fighter Page available in English
Vergeten Geschiedenis - Pierre Schunck Verzetsstijder42

Tweede Wereldoorlog in Zuid-Limburg Pagina is in het Nederlands
Zeer veel foto’s gesorteerd op gemeente. Voor Valkenburg: veel foto’s van de nazi-kostschool voor jongens Reichsschule der SS (voormalig Jezuïeten klooster) en van de bevrijdingsdagen, door Frans Hoffman.40

Netwerk Oorlogsbronnen (NOB) Pagina is in het Nederlands
Zoeken door 9 miljoen documenten, films en foto’s over en uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland.39

Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies Pagina is in het Nederlands Page available in English
Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies, voorheen Nederlands Instituut voor Oorlogsdicumentatie
Kwesties die met oorlogsgeweld te maken hebben, wekken veel maatschappelijke belangstelling en vragen om onafhankelijk en wetenschappelijk onderzoek. Het NIOD verricht en stimuleert dergelijk onderzoek en stelt zijn collecties open voor alle belangstellenden.38

Limburg gaf joden WOII meeste kans Pagina is in het Nederlands
Nederlandse joden hadden in Limburg de meeste kans om onder te duiken en de Holocaust te overleven. Dat blijkt uit het proefschrift over de vervolging van joden en Sinti in Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog van de Beekse historicus Herman van Rens aan de Universiteit van Amsterdam.
Buy
Bespreking36

Tweede Wereldoorlog en bijzondere rechtspleging Pagina is in het Nederlands
Over de berechting van ‘foute’ Nederlanders: De zogenaamde bijzondere rechtspleging. Deze pagina wijst u de weg. Hier vindt u foto’s, de meest gebruikte zoekwoorden, verwijzingen naar interessante archieven, indexen, websites, persoonlijke verhalen en onderzoeksgidsen.35

Nederlands Auschwitz Comité Pagina is in het Nederlands
34

Geheim Leger zone II/Limburg Pagina is in het Nederlands
over de mislukte poging in Belgisch Limburg, een compleet guerrillaleger op te zetten.20

verzet in Enschede Pagina is in het Nederlands Page available in English
Roelof Blokzijl19

30th Infantry Division Old Hickory Page available in English
Bevrijders van Zuid-Limburg17

Bond van Oud-Stoottroepers en Stoottroepers Pagina is in het Nederlands
16

The Dutch Underground and the Stoottroepers Page available in English
Stoottroepen: ontstaan uit de oud-verzetsmensen, die in het leger zijn gegaan.15

 

topback